Vroeger verslonden mijn zus en ik de boeken van de Babysittersclub. We leenden ze bij de bieb en kochten ook heel wat delen van ons zakgeld. Toen ik uit huis ging, kon ik het niet over mijn hart verkrijgen om onze vrij omvangrijke verzameling weg te doen. Sterker nog: ik wil hem het liefst compleet maken. Het is me de afgelopen jaren gelukt om hier en daar een ontbrekend boek te scoren bij de kringloopwinkel, en laatst kon ik er maar liefst 11 tegelijk bemachtigen. Omdat ik er een aantal nog nooit had gelezen – en ik het zonde vond om ze direct in de kast te zetten – besloot ik om ze maar gewoon te gaan (her)lezen. Daarbij viel me het nodige op…
De boeken van de Babysittersclub
Oké, eerst nog even wat achtergrondinformatie. De Babysittersclub-boeken zijn geschreven door Ann M. Martin, een Amerikaanse auteur. (Ik las dat ze na de eerste 36 boeken hulp heeft gehad van ghostwriters.) De boeken stammen uit eind jaren ’80 en begin jaren ’90. In Nederland en België werden 66 delen van de originele serie uitgebracht. Dat zijn er al best veel, maar wat blijkt? In Amerika ging het nog door tot 131! En dan tellen de spin-off-series (waarvan een deel ook in het Nederlands is uitgebracht) nog niet eens mee… In Amerika waren er destijds ook een film en een serie.
De Babysittersclub anno 2020
In mijn research voor dit artikel stuitte ik niet alleen op de graphic novels die recenter zijn uitgebracht, maar ook op een complete Fandom Wiki (die ik héús niet een paar uur heb zitten afstruinen… *kuch kuch*) inclusief forum én… een nét uitgebrachte, hedenhaagse Netflix-serie over de Babysittersclub! Ik kan al jaren prima leven zonder Netflix, maar dit maakt de verleiding wel groot…
We kunnen dus wel stellen dat onze good old Babysittersclub – ook wel bekend als de BSC – nog springlevend is anno 2020. Maar hoe zit het met de originele boeken? Kunnen die nog wel door de beugel? Een van de redenen dat ik ze heb bewaard, is omdat ik stiekem hoop dat mijn toekomstige kind er misschien wel plezier aan beleeft. Ik weet nog dat mijn zus en ik het bij mijn oma altijd leuk vonden om oude vergeelde boeken over de Dolle Tweeling te lezen, hoe ouderwets ze ook waren.
Maar de hamvraag is: hebben de Babysittersclub-boeken de tand des tijds wel doorstaan? Dit viel me op in mijn 2020-reread…
Vertaling en taalgebruik
De vertaalstrategie die voor de boeken is gebruikt, is dat ze compleet zijn omgezet naar een Nederlandse context. Waar de Amerikaanse BSC-leden in Stoneybrook, een fictieve plaats in Connecticut, wonen en New York de indrukwekkende grote stad is waar ze af en toe komen (en waar een van de hoofdpersonen ook vandaan komt), moeten de Nederlandse meiden het doen met Steendam en moet Amsterdam een flitsende stad voorstellen. Californië is Suriname geworden (best een goede keuze qua afstand) en personages uit andere staten komen steevast uit België.
Hoewel de boeken zich afspelen in Nederland, viel het me op dat er best veel Vlaams taalgebruik in zit. Ook doen veel (achter)namen eerder Vlaams aan dan Nederlands. Ik heb geen verdere informatie kunnen vinden dan dat de meeste boeken vertaald zijn door Ineke de Boer en dat de Nederlandstalige boeken een co-productie waren van een uitgeverij voor de Nederlandse markt en een voor de Vlaamse markt, dus hoe dit precies zit, weet ik niet.
Wat ik wel weet, is dat de vertaler soms best slordig te werk ging. Zo hebben sommige kleine personages opeens een andere naam, en komt iemand in het ene boek uit Drente (ja, die spelfout stond er letterlijk) en in het andere boek uit Antwerpen. O, en ergens wordt de vader van Betty meneer Praet genoemd (en dan ging het niet over haar stiefvader – die ook de vader van Inge is), hebben gescheiden vrouwen blijkbaar nog steeds de naam van hun ex-man(???) en had Tine ergens zwart haar in plaats van rode krullen.
Iets dat me vroeger altijd al opviel, was dat het woord ‘oké’ in de boeken steevast wordt geschreven als ‘O.K.’. Ik heb via Google Books gecheckt of dat toevallig is overgenomen uit het Amerikaanse origineel, maar dat is niet het geval.
Namen in de Babysittersclub: Nederlands versus Engels
De namen van de personages in de boeken zijn vrijwel allemaal vertaald. Best logisch dat namen als Stacey en Dawn 30 jaar geleden als te onbekend voor jonge Nederlandse lezers werden gezien, maar wel een beetje jammer dat het in het Nederlands respectievelijk de namen Petra en Betty werden. Béétje suf.
Maar goed, dat was op zich te begrijpen. Wat ik minder logisch vind, is dat ook prima namen als Sarah, Sam, Richard en Charlotte zijn vertaald. En de Amerikaanse hoofdpersoon Claudia en haar zus Janine hadden toch ook geen nieuwe namen hoeven krijgen? Ik bedoel: Joke en Els, seriously? Door ze hun originele namen te laten houden, had de vertaler ook kunnen voorkomen dat er nu een Els, een Ellie en twee Elines in Steendam rondliepen. Overigens heb je ook twee Tims en een Karin én een Karen – allemaal naamovereenkomsten die er door de vertaler in zijn gekomen.
Nog vreemder: in het geval waarin een puppy naar een persoon wordt vernoemd (Wodan, die de familie van Gertie krijgt van Eline Hoefnagels – en die dus in het Engels allebei de naam Shannon dragen), was het blijkbaar opeens wél een probleem om de naam dubbel te gebruiken…
Waar blijft de tijd?
Ook een beetje gek (en nu niet te wijten aan de vertaler) is hoe de tijd verstrijkt in de boeken. In de eerste 5 boeken zitten de meiden in de brugklas, dan is het zomervakantie tot en met boek 9, en vervolgens blijven ze maar in de tweede klas hangen. In boek 50 is het Oud & Nieuw, wat dus inhoudt dat 40 boeken samen 4 maanden bestrijken. De boeken volgen elkaar op – je vindt gebeurtenissen uit andere boeken alleen maar terug als iets dat al gebeurd is en er is geen overlap – en zouden dan in theorie allemaal nog geen week mogen bestrijken. Dat is in de praktijk dus niet het geval… Ach, je moet maar zo denken: in soaps gebeuren wel gekkere dingen met de tijd, haha.
Hoera voor het feminisme!
Maak je geen zorgen: ik heb ook genoeg positieve dingen te vermelden! Zo is natuurlijk onwijs feministisch verantwoord dat een groepje 12-jarige meisjes hun eigen bedrijf – want zo kun je de Babysittersclub wel noemen – begint. Gooooo feminisme! Er zijn ook wat werkende moeders (inclusief (dieren)artsen!), maar huisvaders kom je dan weer niet tegen in het boek. Ook samenwonen zonder getrouwd te zijn is geen optie in de BSC-wereld: je bent daar óf single, óf aan het daten, óf je hebt een ring om je vinger.
De aanwezigheid van niet-standaardgezinnen (een weduwnaar die zijn dochter alleen opvoedt, diverse gescheiden ouders en samengestelde gezinnen) is een grote plus. Daar staat tegenover dat iedereen hetero is – beetje jammer. Gelukkig is niet iedereen wit: Joke heeft Japanse roots, en Jessie is zwart. Het racisme waar zij mee te maken krijgen, krijgt de nodige aandacht. Mooi!
Sowieso zijn er aardig wat maatschappelijke thema’s en levenslessen in de boeken te vinden. Er komt een dove jongen voorbij, er is iemand met een eetprobleem, en ook zwaardere thema’s als verlies en rouw krijgen een plekje. Ook is Betty een vegetariër die dol is op gezond eten (oké, daartegenover staat (mijn toenmalige favoriet) Joke, die dol is op junk food) en heeft Petra bijvoorbeeld diabetes.
Wat wel eeuwig zonde is, is dat er in ‘Gertie en het geheim van Sandra’ een compleet achterhaald beeld wordt geschetst van een meisje met autisme. Ze praat niet en wappert met haar handen, maar kan dan wel weer elk liedje dat ze één keer gehoord heeft perfect spelen op de piano en meezingen. Aargh, stomme stereotyperingen! Enne, raad haar andere “superkracht” als autist… Yep, ze kan van elke datum vertellen op welke dag die viel. Ugh.
Babysittersclub-serie compleet krijgen
Hoewel ik dus waarschijnlijk wat post-its met disclaimers in sommige boeken ga plakken, mag mijn toekomstige kind (dat overigens nog niet in productie is!) de Babysittersclub-serie best gaan lezen. En ik geef toe: de Nederlandstalige (basis)serie compleet in mijn boekenkast zien prijken, zou mij stiekem ook heel gelukkig maken. Op Marktplaats en Bol.com zijn de boeken zeer beperkt verkrijgbaar – en meestal ook belachelijk duur – dus ik blijf vrolijk kringloopshoppen in de hoop dat het ooit gaat lukken. En mocht je er nou zelf nog hebben liggen die je kwijt wil: laat het me dan vooral weten!
Update: ik heb de reguliere serie compleet! Yay!
Heb jij de boeken van de Babysittersclub vroeger gelezen? Welke van de meiden was jouw favoriet?
13 juli 2020 om 08:15
Wat een leuke blogpost. Ik heb deze boeken vroeger niet gelezen, maar wel heel erg leuk dat je er zo uitgebreid over schrijft. Ik vind vertaalde namen een van de ergste dingen die er bestaan, haha. Zeker nu. Maar goed, deze boeken zijn wat ouder, dus dan kan ik het wel vergeven (denk ik ;-)). Hopelijk krijg je de verzameling helemaal compleet, als ik er ooit een in de kringloop zie staan, zal ik aan je denken!
13 juli 2020 om 11:31
Leuk, zo’n verzameling. En heerlijk om je analyse over deze boeken te lezen. Ik had er nog nooit van gehoord, terwijl ik toch van dezelfde generatie ben, dus eigenlijk ben ik daar heel verbaasd over;).
13 juli 2020 om 11:40
Leuke post, en interessant dat boeken zo naar een lezersmarkt toe vertaald worden. Lijkt mij niet meer up-to-date. Maar ja, wat weet ik ervan. Ik ken deze serie überhaupt niet. Maar ik had vroeger “de dolle tweeling” en “Pitty” van Enith Blyton compleet, helaas zijn die verdwenen, weggegooid. Maar of die ook zo doelgroepgericht vertaald waren, weet ik eigenlijk niet. Ja, en zo’n complete serie maakt gelukkig!
13 juli 2020 om 11:50
Wat grappig dat jullie hier vroeger zo’n fan van waren. Ik ken het niet, maar ik kan me voorstellen dat het leuk om te lezen is. Helemaal als je er een hele verzameling van kan scoren.
13 juli 2020 om 18:18
Als je wil dat ik meekijk in mijn regio (Brabant Zuid-Oost) mail me dan het lijstje wat je nog nodig hebt. Moet je het wel bijhouden, ik weet namelijk zeker dat ik die boeken laatst gezien heb. Ik ken de boeken trouwens wel van vroeger maar heb er niet heel veel van onthouden.
13 juli 2020 om 18:42
Heel graag! Ik kom zelf toch weinig in die hoek, al is het niet zo ver weg 🙂 Ik mail je even!
13 juli 2020 om 20:54
De dolle tweeling ken ik… De BSC…Nope….
Ik ken wel de wens een serie compleet te krijgen…
En toen bleek Zoon geen interesse in de serie te hebben… en heb ik de hele serie naar de Kringloop gebracht….
13 juli 2020 om 21:56
Ik voel me echt oud nu, maar heb echt nog nooit van deze boeken gehoord ?. Wij lazen vroeger De Vijf (die waren toen al oud…) en De Drieling. Sowieso veel boeken van Kluitman. Ik lees ze nu nog wel eens voor Anna, maar eigenlijk zijn ze heel saai. Kunnen niet op tegen de Waanzinnige Boomhut en Harry Potter enzo 😉
14 juli 2020 om 08:58
Deze boeken ken ik niet, maar ik kan me voorstellen dat je er als kind veel plezier van hebt gehad, en ik herken het idee dat je eigen kinderen je boeken ook weer kunnen lezen. Dat heb ik ook.
14 juli 2020 om 09:12
Wat een leuke analyse! Ik kende serie alleen van naam maar heb het nooit gelezen. Maar poeh hè, 131 boeken… daar zit wat werk in, dan snap ik wel dat je hulp krijgt als schrijver. Wel slordig zeg al die fouten in de vertaling !
14 juli 2020 om 20:45
Ja, heerlijke herinneringen aan deze serie 🙂 !
En dan meegaan naar de supermarkt, en hopen dat je een nieuw boekje mocht kiezen / kopen…
Wist niet dat er zoveel delen waren, pfoe. Gek ook hé, dat ze nu zo duur zijn tweedehands terwijl ze vroeger eigenlijk best goedkoop waren, toch in vergelijking met andere boeken.
15 juli 2020 om 21:54
Wat leuk, echte research! Ik had nog nooit van deze serie gehoord. Ik ben te oud en mijn dochter te jong. Wij waren overigens als kind allebei dol op boekenseries. Nog wel; dan kun je even vooruit.
17 juli 2020 om 08:56
Ik herinner me wel dat ik hier boeken van heb gelezen ja. Maar te weinig om echt een favoriet boek aan te duiden. Maar ik heb ze als kind wel gelezen en ik amuseerde me altijd ermee!
18 juli 2020 om 18:24
Ja, ik heb deze boeken zeker gelezen, maar toen was ik echt nog jong, ergens halverwege de basisschool denk ik, dus ik heb geen idee meer waar het over ging.
20 juli 2020 om 11:43
Leuk artikel! Ik was zelf geen enorme fan, maar heb er zeker een aantal gelezen. In mijn herinnering waren de boeken juist heel Amerikaans, maar ik begrijp van jou dat ze er alles aan gedaan hebben om ze te vernederlandsen 🙂 Ik zet me in voor meer diversiteit in kinderboeken, maar ik zou het ook heel tof vinden om later met mijn dochters oude meisjesboeken te (her)lezen. Ik hoop sowieso dat ze later van lezen gaan houden (ze kunnen nu nog niet zelf lezen). Zo niet, dan hebben ze een probleem in ons gezin 😛
22 juli 2020 om 09:02
Oh ik was dat helemaal vergeten maar de herinneringen komen meteen weer terug. Uuuuuuren heb ik van die boeken genoten. Jammer dat ik ze allemaal heb weggedaan toen ik ouder werd…
22 juli 2020 om 21:05
Ik leende deze boeken vroeger altijd van de bieb! Maar ik herinner me nu echt niets meer van. Ik dacht er weer aan door de serie, die ik misschien toch maar moet kijken als ik dit zo lees. Grappig dat je de boeken hebt onderworpen aan een check anno 2020.
10 augustus 2020 om 12:22
O mijn god! Dit is zo leuk! En sorry Audrey, maar je hebt me gemotiveerd om ook de kringloop en te plunderen en de hele collectie bij elkaar te krijgen! Was hier dol op vroeger!
12 augustus 2020 om 11:26
Ik heb een aantal boekjes in de verkoop. Heb je daar interesse in?
12 augustus 2020 om 11:24
Hoi,
Ik probeer net als jij mijn collectie van vroeger compleet te krijgen voor mijn dochter. Zij is dol op de boekjes! Heb je toevallig ook nog dubbelen die je wilt verkopen?
Ik heb in mijn poging om de verzameling compleet te krijgen wel een aantal dubbelen verkregen. Ik zie dat jij een aantal nummers niet hebt die ik in de verkoop heb (o.a. nr 3, nr 47, nr 48, een dubbelband van nr 3 en 4 en een dubbelband van nr 5 en 6. Heb je daar interesse in?
Groet Elka
7 september 2020 om 15:41
Aaaah, ik hou hiervan! Ik leende ze vroeger altijd in de bieb. Stoorde me als kind al aan dat ‘O.K.’, maar verder heb ik ze verslonden.
22 oktober 2021 om 17:26
Hoi, ik weet niet of je de serie intussen hebt bekeken, maar ik kan je zeggen dat sommige dingen erg gemoderniseerd zijn. Er is redelijk wat LGBTQ+ representatie, meer diversiteit in afkomsten, en meer aandacht voor feminisme.
9 december 2021 om 18:21
Wat leuk om te lezen! Ik was op zoek naar mijn eigen boeken voor mijn dochter maar die blijken met waterschade verloren te zijn gegaan. Mijn dochter van tien wilde ze graag lezen…. jammer…