Omdat ik dol ben op Schotland en wel hou van een uitdaging, ben ik sinds een tijdje bezig met Schots-Gaelisch (Scottish Gaelic oftewel Gàidhlig) leren. Ik zag namelijk deze TedTalk over dat je in 20 uur van vrijwel alles de basis kunt leren en toen besloot ik dat deze bijzondere taal me wel wat leek. In mijn lievelingsland Schotland heb je namelijk drie officiële talen: Engels, Schots en Schots-Gaelic. Die laatste is een Keltische taal die dan ook sterk verwant is aan het Ierse Gaelic, maar zich toch weer heel anders heeft ontwikkeld. Hij staat helaas op een officiële lijst met bedreigde talen, want zelfs in Schotland spreekt maar zo’n 1 tot 1,5% van de bevolking Gaelic.

Je zou misschien denken – of hopen – dat Schots-Gaelisch lekker verwant is aan het Engels. Ik kan je vertellen: dat valt tegen. Van woorden als thee, kopje en diner (respectievelijk tì, cupa en dinnear) kun je de logica nog wel zien, maar de meeste woorden zijn behoorlijk lastig te herleiden. Tel daarbij op dat de spelling op z’n zachtst gezegd uitdagend is, er geen specifieke woorden voor ja en nee zijn, het werkwoord zijn twee varianten kent en dat je voor de uitspraak flink je best moet doen en je begrijpt: ik heb niet de makkelijkste hobby gekozen. Mocht je nieuwsgierig zijn of zelf Schots-Gaelic willen leren als Nederlander, dan zijn hier mijn tips.

Learn Gaelic

Als je een nieuwe taal wil leren, is Duolingo vaak dé plek om te beginnen. Helaas gaat dat voor Schots-Gaelisch nog niet op. Die taal komt – na lang zeuren – pas in de zomer van 2020 beschikbaar op dit talenplatform. Gelukkig is er een heel goede website voor mensen die (beter) Schots-Gaelisch willen leren: LearnGaelic. Hier kun je lesmateriaal vinden voor alle niveaus. Ik focus me hier even op de handigste onderdelen voor beginners. Ik acht de kans dat er zich veel ervaren sprekers van Schots-Gaelisch onder mijn blogpubliek bevinden namelijk vrij klein. (Mocht je nou wel (vloeiend) Gaelic spreken: laat het me vooral weten!)

Mijn favoriet is toch wel de beginnerscursus Schots-Gaelisch. Hierin kun je via 60 lessen heel wat Gàidhlig leren. Ondanks dat het op kinderen is gericht (of juist daarom) vind ik het heel handig werken. In elke les leer je minimaal zes nieuwe woorden in een bepaald thema, en daarna krijg je wat grammatica-les om ze ook in een zin te gebruiken. Dat gaat steeds een stapje verder, dus bij elke nieuwe les heb je ook je kennis uit eerdere lessen nodig.

Ga je op vakantie naar de Schotse Hooglanden en wil je wat woordjes en zinnetjes Scottish Gaelic leren? Dan is dit een heel handig startpunt. Hier zitten geluidsfragmenten voor uitspraak bij!

Verder heb je ook de BBC-serie Speaking our Language. Handig om je uitspraak goed te ontwikkelen, omdat ze veel verschillende sprekers gebruiken en woorden en zinnen vaak herhalen. Dat laatste is echter ook direct hun grootste minpunt, haha. Duurt lá-háááng!

Leuke boeken om Scottish-Gaelic te leren

Alles leuk en aardig met die brave online cursussen (die vaak op kinderen zijn gericht), maar ze leren je toch net iets minder wat óók echt heel handig is: het sex, drugs & rock ’n roll-gedeelte van Schots-Gaelisch. Daarom heb ik The Naughty Little Book of Gaelic in huis gehaald. Kan ik tenminste ook vloeken en over vieze dingen praten als ik weer eens in Schotland ben. Bol.com biedt deze trouwens ook als e-book aan.

Dit boek heb ik zelf niet gekocht (online is toch makkelijker), maar kan je ook goed van pas komen als je op vakantie wil gaan in Schotland: Scottish Gaelic in Twelve Weeks. En ook tof: tweetalige kinderboeken (Gaelic en Engels).

Woordenboek Schots-Gaelisch

Een woordenboek is altijd handig als naslagwerk als je een taal wil leren. Ik heb zelf dit papieren woordenboek Engels-Schots-Gaelisch en vice versa. Google Translate is ook handig om iets op te zoeken, alleen bieden ze voor Schots-Gaelisch (nog) geen uitspraak aan. Redelijk essentieel! Learn Gaelic heeft een iets beperkter online woordenboek, maar wel mét fragmenten voor de uitspraak erbij.

Scottish Gaelic leren via YouTube

Ook op YouTube kun je een aantal leuke video’s vinden om je Schots-Gaelisch te verbeteren. Een van mijn favorieten is Lauren Rhiannon, die een leuke afspeellijst heeft gemaakt met nuttige woorden en zinnen.

Go!Gaelic heeft een aantal korte filmpjes waarin ze op een vrij hoog tempo door woorden heen gaan. Vind ik zelf minder handig om mee te schrijven. Zij werken erg visueel (het is gericht op basisschoolkinderen), waardoor het niet altijd 100% duidelijk is welk woord precies bedoeld wordt.

Op YouTube-gebied verdient caldamac een speciale vermelding. Door hem kan ik Sproet nu hondencommando’s in het Schots-Gaelisch geven. En het werkt nog ook! Niet dat Sproet nu zo’n talenwonder is – ik vermoed dat mijn lichaamstaal en de gebaren die ik maak meer weggeven… Ik vind zijn filmpje echt hilarisch. Op veler verzoek heeft hij nog een vervolg gemaakt, maar daarin moest hij toegeven dat zijn hond nu eenmaal niet zoveel verschillende dingen kan, haha.

Leuke social media-accounts over Scottish Gaelic

The Daily Gael wordt duidelijk gerund door een groep Schotten met humor. Via Scots Gaelic for (Twitter en Instagram) leren ze je actuele woorden en zinnen en delen ze memes met je. Ik ben fan! Op hun site hebben ze trouwens ook nog allerlei film-quotes vertaald in het Gaelic staan. Heel leuk!