It’s all about the veggies! In de rijke woordenschatten van de Limburgse dialecten zijn een aantal leuke woorden voor groenten te vinden. Vandaag deel ik wat pareltjes met jullie. Weet je bijvoorbeeld wat sjepeng is, of hoe een wulle boon eruitziet?

Uien

Zoals dit kaartje laat zien, zijn de dialectwoorden voor uien lang niet alleen in Limburg erg interessant. Van siepels/siepele in de Achterhoek (vergelijk met het Duitse zwiebeln) tot de Brabantse (a)juine. In Limburg zijn er grofweg drie varianten, deze keer ook lekker overzichtelijk verdeeld in noord, midden en zuid. In Noord-Limburg vind je allerlei varianten van look: loak, louk en loeëk. Grappig om te zien hoe de naam voor de familie van knoflook, prei en uien zelf zo duidelijk zichtbaar is. In Midden-Limburg spreken we over o(o)je, en in Zuid-Limburg eten ze vooral unne. 

Prei

Het Limburgse woord voor prei is poor. Dit woord illustreert de sleeptoon die ik vorige maand besprak ook weer mooi: als je poor met een stoottoon uit zou spreken, zou het heel vreemd en Nederlands klinken. Dus voor de uitspraak van de ‘o’: even de toonhoogte laten stijgen, en daarna daalt-ie langzaam.

Spitskool

Ik moet bekennen dat ik het ouderwetse dialectwoord voor spitskool nog niet kende. Nu ik het ken, wil ik het bijna bewust gaan gebruiken omdat het zo mooi is. Ik presenteer jullie: sjepeng. Net als veel andere Limburgse dialectwoorden heeft het een Franse herkomst: choupain is het Franse woord voor spitskool.

Wortels

Dit woord heeft me altijd al gefascineerd vanwege de ambiguïteit. Moere, verkleinwoord muurkes zijn namelijk niet alleen wortels, maar ook muren/muurtjes. En het idee van muren eten, dat vond ik als klein kind dus hilarisch grappig. Nu nog steeds wel een beetje, ben ik bang. Niet in heel Limburg gebruiken ze dit woord; het blijft beperkt tot Midden-Limburg en de Oostelijke Mijnstreek. Zo was mijn (Noord-Limburgse) zwager ooit heel verbaasd om een stamppot van wortels op zijn bord aan te treffen. Hij had boeremoos (boerenkool) verstaan, want van moeremoos had hij nog nooit gehoord. Ik op mijn beurt had dan jarenlang weer geen idee wat hutspot was. Maar geef toe: moeremoos klinkt toch veel lekkerder?

Asperges

Als je het over (woorden voor) Limburgse groenten hebt, mag dé Limburgse groente natuurlijk niet missen: asperges. Ik deed een kleine rondvraag op Twitter, maar uit verschillende hoeken van de provincie kwam alleen “gewoon asperges” of “sperjes”. Het woord sperves kende niemand, terwijl ik het toch regelmatig hoor. Mijn ouders wisten me te vertellen dat het een echt Montforts woord is. Gezien mijn achtergrond dus niet vreemd dat ik het wel ken, maar ik ben wel benieuwd: is er nog iemand uit een andere regio die het toch ook kent of zelfs gebruikt? Laat dan zeker even een reactie achter!

Tuinboon

Nu ik toch al redelijk wat confessions heb gedaan, zal ik ook maar even bekennen dat ik ooit dacht dat tuinbonen in het Nederlands ook wel wilde bonen genoemd worden. In het Limburgs zijn het namelijk wulle bonen, en ik verstond vroeger wulde bonen. Het heeft dus niets met wild te maken, maar wel met wol. Als je tuinbonen uit de grote boon haalt, voel je namelijk een wollige binnenkant. Vandaar dus de wulle, wollige boon.

Welke woorden kende je wel of niet? Aanvullingen zijn zoals altijd van harte welkom!