Ik wilde het eens hebben over Limburg en taal. De eerste gedachte die dan misschien bij je opkomt, is dat dit stukje over het Limburgs dialect zal gaan. Ook, maar niet uitsluitend. Er gebeuren namelijk interessante dingen in zo’n stukje land waar twee “talen” naast elkaar bestaan. Als taalliefhebber vind ik niets zo heerlijk als het absorberen en observeren van wat ik hoor. Wat gedachtespinsels.
Hoe ik praat
Misschien heb je je wel eens afgevraagd hoe ik praat. Dat doe ik namelijk wel als ik veel van iemand lees op blogs of social media zonder diegene ooit in het echt te hebben ontmoet. Thuis spreek ik altijd dialect. Iets Midden-Limburgs dat niet zuiver uit één plaats komt.
Zodra ik echter in aanraking kom met een niet-dialectspreker – of dat nou in een face-to-face- of telefoongesprek is – schakel ik over op Nederlands waaraan je niet hoort dat ik Limburgse ben. Dat doe ik niet bewust. Ik schaam me absoluut niet voor mijn afkomst. Het gebeurt gewoon, zonder dat ik er iets aan kan doen. Mijn naaste omgeving omschrijft mijn Nederlands als ‘hoog-hollands’ (dat is geen compliment), terwijl mensen van boven de rivieren het als iets vaag zuidelijks zouden herkennen. Ik zet namelijk geen harde g op, maar heb in mijn Nederlands een stemloze g. Nederlands praten met een zachte g, dat lukt me gewoon niet. Althans, niet zonder dat ik er een imitatie van het Heerlens (aka Huilands) van maak.
En hoe netjes mijn Nederlands dan ook mag klinken: dialect spreken vind ik het allerfijnst. Het staat dichter bij mijn gevoel en ik voel me relaxter. Ik heb een paar keer een sollicitatiegesprek in het Limburgs gevoerd, en dat was zó heerlijk. Het zijn er niet genoeg om er wetenschappelijk verantwoorde conclusies aan te verbinden, maar er lijkt een andere sfeer te ontstaan. Heel fijn. In geschreven taal heeft Nederlands juist mijn voorkeur, omdat dat weer mijn eerste schrijftaal was. Hoe zeer je ook tweetalig bent: ik denk dat er altijd (en dat kan dus per aspect verschillen) een taal is die net iets vanzelfsprekender is – letterlijk in dit geval.
Taalobservaties
Iets wat me altijd fascineert, is dat als je eenmaal in een bepaalde taal met iemand spreekt, dat je daar dan vaak moeilijk van af kan komen. Zo had ik in Nijmegen een studiegenote die uit de buurt van Venlo kwam, maar omdat we ooit zijn begonnen met Nederlands praten tegen elkaar, zijn we daar nooit meer mee opgehouden. Ook niet als we met z’n tweeën in de bus of trein zaten.
Ook ben ik bevriend met twee zussen, die een Brabantse vader en een Limburgse moeder hebben. Met hun moeder spreek ik altijd dialect, met zus 1 altijd Nederlands en met zus 2 overwegend dialect. We code-switchen wat af als ik daar aan de keukentafel zit, terwijl iedereen eigenlijk alles verstaat en spreekt.
Met de trein reizen heeft natuurlijk ook z’n nadelen, maar ik kan er enorm van genieten om te luisteren naar hoe anderen praten. Als ik vanuit Nijmegen (waar ik drie jaar studeerde) naar Roermond ging, maakte ik de treinreis vaak wat minder saai door van mensen te raden waar ze uit zouden stappen. Met 14 stations in minder dan anderhalf uur is dat nog best een opgave, maar toch ben ik behoorlijk goed in dat spelletje.
Wat ik ook enorm leuk vind, is het ontdekken van Limburgismen in het wild. Er is een Facebook-pagina die ze verzamelt en grappige memes maakt van de bekendste Limburgismen. Daarnaast ontstaan er soms taalproblemen bij Nederlandse woorden die in het Limburgs nét een andere betekenis hebben. Zo kregen we een paar jaar geleden bij onze nieuwe keuken een gratis pannenset waar geen enkele pan bij zat. In Limburg is een pan namelijk per definitie een koekenpan of steelpannetje, terwijl we dingen met twee handvatten en een deksel hier een ketel noemen. Heel gek om dan een pannenset met alleen ketels erin te krijgen…
Spreek jij ook een dialect, en heb je een taal-voorkeur?
10 november 2014 om 18:19
Dat switchen tussen dialect is heel bekend voor mij. Ik kom uit de buurt van Tilburg en vind dat ik over het algemeen heel ABN praat. Tot ik bij mijn opa en oma ben, die praten echt ouderwets Tilburgs en dat neem ik dan over. Tegen mijn moeder praat ik precies hetzelfde. Als ik dan net weg ben bij mijn opa en oma, moet ik altijd even omschakelen. Dat is altijd lachen.
Sinds dit jaar zit ik in Den Bosch op school en dan merk je al zo veel verschillen in praten. Vooral omdat ik ook klasgenoten uit de buurt van Utrecht heb.
Carlijn postte onlangs…Het gesprek
10 november 2014 om 23:49
Ook hier kan ik switchen van dialect .. al moet ik zeggen ik meestal toch wel ABN praat. Zelf kom ik uit oorspronkelijk uit Eindhoven en ik merk dat wanneer iemand echt plat brabants gaat mee praten ik ook automatisch over schakel.
Miss Mags postte onlangs…Swatch/NOTD Ciaté – Paint Pot Cookies and Cream
22 juni 2021 om 12:22
Beste Miss Mags.
Ik ben zelf aan het studeren .
Ik wil graag oudere verzorger worden.
Ik oefen verschillende dialecten.
Heeft u enige tips.
Stuur het dan naar mij.
Groetje g.vanzupthen
Gerard postte onlangs…Gelezen: lente 2021