Als je een kind verwacht, staat het kiezen van een (of meer) mooie voornamen waarschijnlijk hoog op je to do-lijstje. Je geeft je kind toch een naam mee die het waarschijnlijk de rest van diens leven draagt, dus is het logisch om daar de nodige aandacht aan te besteden. Bij de keuze voor de achternaam van een kind staan veel toekomstige ouders minder (lang) stil. Oké, er zijn natuurlijk wat minder mogelijke opties (je kind twee achternamen meegeven is in Nederland helaas nog steeds niet toegestaan, tenzij je bijvoorbeeld ook de Spaanse nationaliteit hebt), maar toch. Ik vind persoonlijk dat ook de keuze voor de achternaam van je kind een bewuste zou moeten zijn. Ik vertel je graag waarom!

Achternaam kind kiezen: de regels in Nederland

Twee achternamen kiezen mag dus helaas niet. Dat betekent dat als er twee ouders in het spel zijn je een keuze moet maken. Wist je dat de naam van de moeder kiezen pas sinds 1998 mag? Daarvoor kon het alleen als je niet getrouwd was en je de vader het kind niet liet erkennen. Zó ouderwets! De huidige standaardregels zijn nog steeds een beetje gebaseerd op dat uitgangspunt: als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, krijgt het kind automatisch de achternaam van de vader. Als dat niet het geval is, krijgt het kind de achternaam van de moeder. Meer details (en hoe het zit bij twee vrouwen, twee mannen of meer ouders) vind je op de site van de Rijksoverheid.

Maar er is ook goed nieuws: je kunt gewoon van deze automatische achternamen afwijken. Gewoon even tijdens de zwangerschap samen naar het gemeentehuis gaan en laten vastleggen voor welke achternaam jullie gaan, en dan kun je daarna lekker in het kraambed blijven liggen als net bevallen vrouw terwijl je partner de geboorte-aangifte gaat doen.

Hoewel, ik heb ook al wat verhalen gehoord waarbij de computersystemen of de medewerkers van de burgerlijke stand tóch een tikje in de war raakten van moderne ouders die een “afwijkende” keuze maakten, dus zorg ervoor dat degene die de aangifte gaat doen even goed alert blijft. En ja, dan golden die issues bij afwijkende keuzes uiteraard alleen bij stellen waarbij het kind de achternaam van de moeder moest krijgen… Lees bijvoorbeeld maar hoe het bij Emmy verliep.

Welke achternaam kies je voor je kind?

In de praktijk zie je dat de meeste kinderen de achternaam van de vader krijgen. De redenen? Tja, het is een soort traditie en de keuze om het anders te doen vergt toch wat lef. Zo zijn er de nodige mensen die hardop vragen of een man wel de vader van het kind is als de keuze op de achternaam van de moeder viel. Society sucks sometimes.

Toch vind ik het best problematisch, dat eergevoel dat vaak bij vaders in spe speelt. Zelf vind ik dat je best een beetje pragmatisch kunt zijn in de keuze voor de achternaam. Zo was er in mijn omgeving iemand van wie een aantal favoriete kindernamen ab-so-luut niet matchten bij de achternaam van de vader. Toen ik suggereerde dat ze ook voor de achternaam van de moeder konden kiezen, kréég ik me toch een blik toegeworpen… Dat vind ik echt jammer.

Achternaam van de vader of moeder? Onze keuze

Maar welke achternaam krijgen onze kinderen nou? Je denkt misschien: zo’n hardcore feminist als Audrey, die heeft gewoon haar eigen achternaam doorgedrukt. Maar zo ging het niet. Want sowieso: feminisme betekent wat mij betreft juist dat je de vrijheid hebt om elke keuze te maken. Als je er bewust over hebt nagedacht, dan is een traditionele keuze op geen enkele manier “minder” dan een moderne.

Hoe het bij ons ging? Nou, Vriend O. heeft dus best een bijzondere achternaam. Eentje die weinig voorkomt – iedere achternaamgenoot in Nederland is ook familie. Hij is er zelf erg blij mee en trots op. En ik… tja, ik moest er nogal aan wennen in het begin van onze relatie, omdat-ie best opvallend is. Zeker als je in een ‘doe maar normaal’-provincie als Limburg woont.

Mijn eigen achternaam is een stuk minder opvallend, al valt-ie ook niet in de categorie ‘De Vries’ of ‘De Boer’. Ik heb er niet zo heel veel mee. Of ja, beter gezegd: ik heb niet zoveel met de meeste familieleden die ‘m ook dragen. Voor mezelf is-ie deel van mijn identiteit, maar ik vond het niet heel belangrijk om hem door te geven. Als ik nou toevallig mijn moeders achternaam had gehad, dan was de kans groter geweest dat ik die graag had willen doorgeven aan onze kinderen.

Dat is uiteindelijk de op één na belangrijkste reden geweest om voor onze kinderen de achternaam van mijn vriend te kiezen: hij heeft veel meer met de zijne dan ik met de mijne. Wat dan de belangrijkste reden was? Dat hij zei het desondanks ook helemaal oké te vinden als ik voor mijn achternaam had willen kiezen. That’s my boy(friend)!

Naam van je man aannemen na het huwelijk: is dat ouderwets?

Mijn vriend en ik zijn niet getrouwd. Al op date nummer twee vroeg hij hoe ik dacht over het huwelijk. En nee, dat was geen verkapt aanzoek. Hij was namelijk erg blij met mijn antwoord: “ik vind het een bijzonder ongunstig contract”. Tja, ik ben niet zo’n romantische ziel. Ik heb nooit gedroomd van sprookjesachtige taferelen en witte jurken. En in een samenlevingscontract (plus testament) kun je óók alles goed regelen. Sterker nog, ik vind dat dat beter kan, omdat je dan ook – daar zijn ze weer – bewuste keuzes maakt over hoe je die dingen dan precies wil regelen.

Maar als je het hebt over het kiezen van een achternaam voor je kind(eren), dan komt vaak ook de vraag naar boven of het ouderwets is om de achternaam van je man aan te nemen na het trouwen. Wederom: dat moet je op zich lekker helemaal zelf weten, maar ik ben heel erg vóór een bewuste keuze maken. Ik moet toegeven dat ik er persoonlijk soms wel een beetje kriegelig van word. Dan zie ik hoe veel vrouwen van mijn leeftijd op Facebook of LinkedIn een dubbele of nieuwe achternaam hebben, en dan betrap ik mezelf toch op de gedachte ‘waarom???’. Er zullen best vrouwen zijn die er heel bewust over hebben nagedacht, maar als je kijkt naar de hoeveelheid mensen die een minder traditionele keuze maken, vermoed ik dat een groot deel dat niet heeft gedaan.

Het doet me ook terugdenken aan alle films, boeken en series waarin vrouwen zitten weg te dromen bij een aanstaand huwelijk met hun love interest. Weet je nog, hoe Bridget Jones alvast zwijmelde bij het idee dat ze Mrs. Darcy zou worden? Of erger nog: Mrs. Mark Darcy. Dat klinkt alsof je écht alleen maar een aanhangsel van je man bent, vind ik. Ik vind het echt tof als een man de achternaam van zijn vrouw aanneemt. Ook heel cool: gewoon elkaars achternaam aannemen. Hoe gelijkwaardig is dat?

Eens in de zoveel tijd laait er op social media een discussie op over dit onderwerp. Ik blijf de reacties dan boeiend vinden. Een veel aangedragen (drog)reden door vrouwen: “ik wil graag dat iedereen in ons gezin allemaal dezelfde achternaam heeft”. Nou, news flash: daarvoor hoef je de naam van je man niet aan te nemen. Als hij de jouwe aanneemt, kan dat namelijk alsnog.

Nou ja, zoals ik al zei: elke keuze die voor jou goed voelt is prima, maar doe mij – en vooral: jezelf – een plezier en denk er eens bewust over na voor je de gebaande paden op achternaam-gebied volgt.