Een tijdje geleden keek ik naar Sorry voor de tieten – een steengoede documentaire van Stella Bergsma. Al tijdens het kijken zetten Vriend O. en ik de tv regelmatig op pauze om onze ervaringen en gedachten te delen. En ook daarna liet de docu me niet meer los. Al vrij snel dacht ik: hier moet ik nodig een blogpost over schrijven. Eentje waarin ik het zou hebben over mijn eigen gevoelens over het hebben van borsten, en hoe die in de loop der jaren zijn veranderd.

Maar uiteindelijk was er iets dat me afleidde: het beeld dat erbij moest komen. Moest ik dan een foto gaan maken van mijn eigen borsten? En hoe bedekt of onbedekt zouden die dan moeten zijn? Wat voor meningen zouden mensen daarover kunnen hebben? Het staat toch voor altijd online…

Oftewel: ik trapte genadeloos hard in de val van maatschappelijke verwachtingen en meningen. Die val waarover ik eigenlijk wilde gaan schrijven hoe stom-ie was. Dus daarom kun je hier vandaag een verhaal lezen met een wat bredere invalshoek. Hoe passen mijn eigen – bewuste en onbewuste – keuzes eigenlijk bij mijn normen en waarden en wat ik wil uitdragen?

Mijn borsten: een kleine geschiedenis

Nou, laten we maar eens beginnen met die borsten van me. Ik weet niet meer precies wanneer ze begonnen te groeien, maar wat ik wel nog weet, is dat ik het maar niks vond. Beginnende borsten zijn ook heel rare dingen, vind ik. Ze groeiden eerst als een soort driehoekje naar voren. Zodra ze meer een ronde vorm aannamen, begon ik ze al mooier te vinden. Toch sprak ik dat destijds echt niet uit. Sterker nog: ik stond mezelf die gevoelens amper toe. In mijn omgeving – een Limburgs dorp waar ik op zich heel erg dol op ben, maar dat qua cultuur wel wat minpunten heeft – deed je daar niet aan, joh. Opvallen, hardop trots zijn op jezelf: poe, hoe durf je.

Maar eigenlijk ben ik al best lang heel blij met mijn borsten. Nu ik borstvoeding geef, is mijn fascinatie en bewondering alleen nog maar sterker geworden. Sowieso vind ik het tof om te ervaren wat mijn lichaam allemaal kan, en hoe het alles wat ik ervan vraag gewoon doet. Van mijn ledematen tot alles wat er intern gebeurt: lichamen zijn tof en al mijn lichaamsdelen mogen er zijn. Inclusief mijn borsten. En mijn vulva trouwens ook.

Borsten normaliseren

In de opvoeding van onze kinderen hopen we te bereiken dat ze zich vrij gaan voelen in hun eigen lijf. Dat ze nooit schaamte voelen voor wie ze zijn, wat ze doen en hoe ze eruit zien. Ik wil dat geslachtsdelen, borsten en oksels even normaal zijn als schouders, handen en benen. Dat onze kinderen net zo veel weten over eileiders en prostaten als over longen en darmen.

Het punt is alleen: ik kan al die dingen wel vinden en zeggen, maar ik moet vooral het goede voorbeeld geven. Gewoon uitdragen wat ik belangrijk vind. Klinkt simpel, maar in de praktijk loop ik regelmatig tegen interne conflicten aan. Dan neemt dat ‘niet opvallen’-mantra dat er zo ingebakken zit, het toch opeens weer over, al wil ik dat helemaal niet.

Een voorbeeldje. Op mijn werk heb ik een aparte kolfruimte, maar voor het schoonmaken van de spullen heb ik water nodig. En de enige plek met warm water in het gebouw is in het keukentje. In eerste instantie betrapte ik mezelf toch op de gedachte dat dat wel gênante situaties zou kunnen opleveren. Maar djies, wat is er gênant aan het afspoelen van een paar kunststof onderdelen die toevallig in aanraking komen met melk die uit mijn borsten komt? Als we als vrouwen (of andere mensen die borstvoeding geven) het idee hebben dat we zulke normale processen geheim moeten houden voor het mannelijke deel van de wereld, dan wordt het toch nooit een normaal iets?

Ik heb in de afgelopen maanden ook mijn borsten ontbloot in het bijzijn van een heleboel mensen. Als je nog preuts was, dan leer je dat in je kraamweek wel af. Maar hoe makkelijk ik ook met mijn blote borsten zwiep in het bijzijn van vrouwelijke familieleden en vrienden: buiten mijn vriend hoef ik er gevoelsmatig toch geen man bij als pottenkijker. Oké, het is ook niet zo dat ik grossier in mannelijke vrienden, maar toch: kolven bij een tante van mijn vriend die ik pas een paar keer heb gezien in mijn leven deed ik moeiteloos, terwijl ik het bij mijn eigen vader weer niet zou willen.

Activisme en je eigen keuzes maken

En natuurlijk: ik mag nog steeds helemaal zelf bepalen wat ik zelf al dan niet prettig vind. Ja, activisme is mooi, maar uiteindelijk gaan mijn persoonlijke voorkeuren natuurlijk voor. Maar hoe kan ik weten wat ik nou echt zelf wil of fijn vind als ik tegelijk zo beïnvloed ben door wat de maatschappij vindt, of wat ik vroeger heb meegekregen? Welke stem in mijn hoofd neemt het over als ik keuzes probeer te maken waar ik achter sta?

Om dat uit te vogelen, voer ik regelmatig gesprekken met mezelf. En ook met Vriend O., trouwens. Die is er aardig bedreven in om kritische vragen te stellen. Zoals toen ik een tijdje geleden al lachend vertelde over hoe ik een van mijn neefjes moest wegwuiven terwijl die het wel zag zitten om me gezelschap te houden terwijl ik me in de slaapkamer van mijn ouders wilde gaan terugtrekken om te kolven. Als ik wil dat mannen borsten heel normaal gaan vinden, waarom hou ik dan een 6-jarige jongen toch angstvallig weg bij mijn kolfsessie?

Je eigen koers varen ondanks meningen van anderen

Mijn interne strijd houdt maar niet op. Op veel gebieden heb ik geen idee wat ik nou zelf echt het liefste wil. Zo is er ook de kwestie lichaamshaar. Okselhaar, beenhaar, vulvahaar (hoe kun je delen van het lichaam normaliseren als je letterlijk spreekt over schaamstreken, schaamlippen en schaamhaar?)… Ik vind het lastig om te bepalen wat ik zelf nou het mooist of fijnst vind. In een maatschappij die eerder negatief dan positief oordeelt over lichaamshaar bij vrouwen is er best een drempel om gewoon even te experimenteren.

De hele winter doe ik niks met mijn beenhaar en vind ik dat zelf prima, maar als het kortebroekenweer wordt, komt er toch weer die twijfel. Wel of niet even snel wat donkere haren weghalen? Ik voel me rustiger als de meest opvallende haartjes weg zijn. Maar om eerlijk te zijn: dat is vooral omdat ik weet dat er dan niemand kijkt of opmerkingen kan maken. Tegelijk denk ik dan weer aan de toekomst: als mijn kinderen later zien hoe ik dat haastig doe voor ik naar buiten ga met blote onderbenen, dan geef ik weer een duidelijk signaal af over wat de norm is.

Het blijft een lastige struggle, maar weet je: ook dat is oké. Inconsequent goed is beter dan consequent fout. Ik hoef niet alles aan te pakken dat ik zou willen veranderen. En ik hoef het ook niet alleen te doen, en al zeker niet alles nu. Ook met kleine stappen ga je vooruit.