Na acht redelijk gezellige stukjes over Limburgse vlaai, cultuur en taal – oké, misschien waren de scheldwoorden iets minder gezellig – is het tijd om een iets gevoeliger onderwerp aan te snijden. Want verbindende factoren, een gezamenlijke taal en eigen cultuur mogen dan voor een wij-gevoel zorgen, maar waar een ‘wij’ is, is ook een ‘zij’. En als ‘wij’ een mening hebben over ‘zij van daarboven’, dan is het niet zo verwonderlijk dat dat omgekeerd ook zo is. Zijn we nou echt zo’n gesloten fort in Limburg? Hebben Hollenjers een kans? En hoe zit het met chauvinisme? Volledig en allesomvattend zal dit stuk niet zijn. Uitnodigend om je mening of ervaring te delen wel. Wat gedachten over het ‘wij’ en ‘zij’ van Limburg.

(G)eine van os

De grappen over dat je een inburgeringscursus nodig hebt als je naar Limburg verhuist terwijl je er niet vandaan komt, die zijn er natuurlijk niet voor niets. Verhuis je van Utrecht naar Den Haag? Niks aan de hand. Kom je vanuit de Randstad, of zelfs “maar” Brabant, naar Limburg, dan krijgt je verhuizing toch meer lading. Komt het goed daar met die mensen met dat rare taaltje, en zul je als buitenstaander ooit écht geaccepteerd worden? Ik kan je als immigrant in Limburg maar één tip geven: doe normaal. Kom niet arrogant of neerbuigend doen, maar overdrijf ook niet met je pogingen om erbij te horen. Zeker in een (klein) dorp wordt er gegarandeerd over je gepraat. Ons kent ons, en met zo’n nieuwe is het toch even afwachten. Vergelijk het met een schoolklas waar een nieuwe leerling bij komt: het is aftasten, aan elkaar wennen en je plek vinden.

Iets wat ik ook vaak van Brabanders hoor, is dat vrijwel iedereen – en zeker de oudere inwoners van een plaats – haarfijn weet (of in elk geval wil weten) van wie jij er eentje bent. Het gebeurt mij wel eens dat iemand me vertelt dat ik de groeten moet doen aan mijn ouders, terwijl ik geen idee heb van wíé die groeten dan komen. Het is zelfs een keer voorgekomen dat ik een evenement organiseerde voor mijn toenmalige werk bij de gemeente, en dat iemand me erover aansprak dat ik toch wel zo lekker dicht bij mijn werk woonde. Eh, wie ben je, en hoe weet je waar ik woon? En dat terwijl ik juist veel meer op mijn moeder lijk, die uit een ander dorp komt dan op mijn vader, die hier wel is opgegroeid.

Interne strijd

Over dorpen waar je al dan niet bent opgegroeid gesproken: het is niet zo dat je je als Limburger woonplaatstechnisch nou zo vloeiend door de provincie kunt bewegen. Ook als je jezelf pakweg tien kilometer verplaatst in de provincie, zullen er genoeg leden van de inheemse bevolking concluderen dat je er  geine van os bent. Net als dat het niet zo lekker botert tussen Amsterdammers en Rotterdammers – uitzonderingen uiteraard daargelaten – hebben ook Limburgers behoorlijk wat aan te merken op elkaar. Genoeg plagerijen tussen buurdorpen, en er zijn ook weinig Limburgers die geen vooroordelen hebben over Limburgers uit bepaalde steden. De Sjengen uit Mestreech zijn maar arrogant en denken dat er niets anders telt dan hun eigen stad, en de quiz ‘Is dit Heerlen of een verlaten oorlogsgebied?‘ is er ook niet voor niets.

Chauvinisme en familiegevoel

Het fascinerende is natuurlijk wel dat als een Limburger iets presteert, we hem of haar maar al te graag inlijven en prijzen, onafhankelijk van zijn of haar precieze afkomst. Op provinciaal/nationaal niveau is Frans Timmermans natuurlijk gewoon een Limburger in plaats van een Heerlenaar. Dat Tom Dumoulin geen Limburgs spreekt en zijn ouders import zijn, zijn we ook met alle liefde vergeten. Ik denk dat je wel kunt stellen dat Limburgers een stuk chauvinistischer zijn dan gemiddeld. Waarschijnlijk heeft dat juist te maken met het imago dat we op nationaal niveau hebben.

Limburg is net als familie: “eigen” en veilig. Maar elkaar goed kennen en van elkaar houden betekent nog niet dat je de behoefte voelt om met z’n allen in een huis te wonen. Was sich liebt, das neckt sich, zoals de Duitsers zeggen. Juist omdat je van elkaar houdt, mag je elkaar belachelijk maken. En dat jij zelf over je maffe neef zegt dat het een idioot met een lelijke plofkop is, betekent nog niet dat iederéén dat over hem mag zeggen. Zo werkt dat ook met de regio Parkstad, zangerig gepraat vol Limburgismen en andere dingen waar je als Limburger soms plaatsvervangende schaamte over hebt. Je bent niet op alles even trots, maar het hoort er gewoon bij. En daarom mogen ‘wij’ wel zeggen wat er stom is aan Limburg, maar hoeven ‘zij’ niet aan te komen met een waslijst minpunten.

Hoe zie jij de relatie tussen Limburg en de rest van Nederland?