Af en toe heb je van die onderwerpen waar je eigenlijk wel over wil bloggen omdat ze je zo aan het hart liggen, maar waarvan je ook weet dat ze heel lastig en gecompliceerd zijn en de nodige emoties kunnen oproepen. Dit is er zo eentje. Als je nou hebt besloten dat je gezin toe is aan een uitbreiding met een leuke viervoeter, waar kun je die nieuwe hond of pup dan het beste vandaan halen?

Door corona is de vraag naar honden in Nederland groter dan ooit, en dat is te merken. De misstanden in de grootschalige broodfok zijn bij de meeste mensen inmiddels wel bekend, en dat er rashonden zijn waar grote gezondheidsproblemen bestaan ook. Dan heb je natuurlijk nog de asielhonden en de stichtingen voor buitenlandse honden. Team Adopt Don’t Shop is online alom vertegenwoordigd, en hoewel het een prachtig streven is, is dit niet voor lang niet iedereen een goede optie.

Vandaag wil ik inzoomen op een groot grijs gebied in het fokken van honden: de nestjes van particulieren. Veel mensen die gewoon een leuke huishond willen die echt geen papiertje hoeft te hebben, zoeken hun heil hier. Maar is dat wel een goede ontwikkeling?

Laat ik vooropstellen dat ik niemand voor het hoofd wil stoten. Ik ga ervan uit dat iedereen die een hond/puppy wil kopen zijn of haar best doet om een betrouwbare plek te vinden en wil mensen die een “foute” keuze hebben gemaakt dan ook niet veroordelen. Als je iets simpelweg niet weet, kan het gebeuren, zo simpel is het.

Een foute fokker

Sterker nog: ook ik kocht 7,5 jaar geleden een hond op een manier die achteraf niet goed was. Mijn eigen allerliefste Sproet vond ik op Marktplaats. Alles wat ik op dat moment wist, was dat ik vooral héél ver weg moest blijven van die nare broodfok waarbij hondjes op grote schaal in een enge puppyfabriek geboren werden. Zo’n hondje uit het buitenland met niet-kloppende papieren dat veel te vroeg bij de moeder was weggehaald, dát was broodfok in mijn ogen. En dat is ook nog steeds waar je in de media steeds voor gewaarschuwd wordt – zie ook dit (verder hartstikke goede) artikel van NOS stories. Maar slechte hondenfokkers zijn er in alle soorten en maten.

Het nestje van Sproet was weliswaar een gelegenheidsnestje – gewoon een leuke kruising – en niets wees erop dat de moederhond uitgebuit werd. Maar ja, dat het nestje in de schuur naast het huis verbleef, er geen aandacht werd besteed aan een goede socialisatie en dat het de verkoper absoluut niet boeide bij wie de pups terecht zouden komen, ook dát zijn kenmerken van een slechte fokker.

Ik heb geluk gehad met Sproet – ze is nog altijd kerngezond – maar dat had heel anders kunnen zijn. Ja, bij een stamboomhond kun je óók pech hebben, maar je maakt de kans dan wel veel en veel kleiner. Ook zie ik nu met mijn puppy Mango erbij echt het verschil in gedrag. Sproet vindt veel dingen spannend, terwijl Mango alles leuk vindt. Je kunt na die eerste 8 weken nog zó je best doen op een goede socialisatie, maar dan is de (slechte) basis dus allang gelegd.

De vooroordelen over rashonden

That having said wil ik graag eerst wat typische vooroordelen over rashonden uit de weg ruimen. Want ook dáár hoor je veel over in de media (bijvoorbeeld bij Zondag met Lubach). Ja, er zijn de nodige rassen met grote gezondheidsproblemen. Doorgefokte hondjes die amper kunnen ademen of lopen: dat ís natuurlijk gewoon verschrikkelijk. Ik vind het alleen jammer dat daarmee ook het onterechte vooroordeel is ontstaan dat fokkers van officiële stamboomhonden allemaal slecht bezig zijn.

Ik hoorde het ook toen ik met Mango op puppycursus was. Mensen die trots vertelden dat hun pup “gewoon van een particulier kwam, hoor!” Op een toon alsof ze daarmee bewezen dat ze het goed hadden gedaan door officiële fokkers te vermijden. Alsof die maar de hele tijd nestjes vol ongezonde, doorgefokte pups zouden hebben liggen. News flash: dat is dus absoluut niet de werkelijkheid.

Ik ken inmiddels heel wat mensen in de hondenwereld, inclusief diverse stamboomfokkers van verschillende rassen. En die hebben dus gemiddeld genomen maximaal 1 à 2 keer per jaar een nestje – en een aanzienlijk deel nog veel minder vaak. Hebben ze wel vaker een nestje? Dan komt dat vrijwel altijd doordat ze óf zelf redelijk wat teefjes in huis hebben, óf doordat er honden zijn die aan hun kennel zijn verbonden bij iemand anders in huis wonen en daar alle liefde en aandacht krijgen – en dus een (paar) keer een nestje.

Een stamboom is geen garantie

Het ingewikkelde is: zelfs bij honden met een stamboom heb je geen garantie dat het goed is. Er zijn fokkers die zelf een gelikt papiertje in elkaar draaien. Of een pup heeft wel een officiële stamboom van de Raad van Beheer, maar hij of zij komt dan toch uit een oudercombinatie waar wat gezondheidsissues spelen. Je kunt namelijk niet op alles testen (zoals epilepsie, een groot probleem bij border collies), en er zijn vaak rasspecifieke gezondheidsproblemen waarvoor een test bij de Raad van Beheer niet vereist is. O ja, en dan heb je óók nog fokkers die een stamboomnaam hebben, aangesloten zijn bij de Raad van Beheer en die dan een deel van hun nestjes zónder stamboom fokken, zodat ze een teefje toch elke loopsheid kunnen dekken. Dat is veel te zwaar voor ze – herstel is echt nodig.

Vrijwel alle rashondenfokkers die ik ken, zijn lid van een rasvereniging. Die stellen namelijk aanvullende eisen – want alleen een stamboom zegt niet zoveel. Zo’n vereniging stelt reglementen op met eisen waaraan alle dieren waarmee gefokt wordt aan moeten voldoen (dat zijn vooral gezondheidseisen) en keurt ook gemaakte fokplannen goed of af. Daarmee voorkomen ze bijvoorbeeld dat er te veel verwantschap is tussen de ouderhonden, er erfelijke problemen gestapeld worden en dat een teefje te veel nesten krijgt.

“Een stamboom? Ik hoef er toch niet mee op show?”

Veel mensen hebben ook het idee dat een stamboomhond iets is voor elitaire lui. Voor van die kakkers die dan met een perfect gekapte poedel alle hondenshows aflopen. Ik geef toe: dat beeld had ik vroeger ook wel. Een stamboom vond ik nergens voor nodig als je gewoon een leuke huishond wilde.

Maar een stamboom is natuurlijk helemaal geen doel op zich, maar een middel dat je kan helpen om zo’n leuke huishond te vinden, die ook nog eens zo gezond mogelijk is. Het is geen statussymbool. Honden met een stamboom zijn niet per se leuker, mooier, liever of gezonder dan honden zonder stamboom, maar het maakt wel de kans veel kleiner dat je bijdraagt aan onnodig dierenleed. Met een stamboom hoef je niet te gaan lopen zwaaien – die kun je gewoon ergens in een la neerleggen.

“Maar kruisingen zijn veel gezonder!”

Een kreet die je vaak hoort: kruisingen zijn toch veel gezonder dan rashonden? Iets met Darwin en evolutie en zo. Als je de natuur gewoon z’n gang zou laten gaan, zou die redenering inderdaad opgaan. Als er geen dierenartsen zouden zijn om zwakke dieren op te lappen of om keizersnedes uit te voeren bij honden die niet zelf kunnen baren en als je álle honden gewoon de kans geeft om elkaar te dekken als ze daar zin in hebben, dan ontwikkelt zich uiteindelijk inderdaad een generatie van supersterke, gezonde honden. Maar in de praktijk gebeurt dat nu dus meestal niet. Nee, dan kiezen mensen die het gewoon leuk vinden om eens een nestje te fokken met hun teefje (zonder “gedoe” met stambomen) gewoon voor een hond uit de buurt die ze aanspreekt.

“Gewoon een nestje van een particulier”

En dáár zit dus het probleem met die leuke kruisingen. Die gelegenheidsnestjes waarbij je gewoon twee leuke, gezonde jonge honden, al dan niet van hetzelfde ras, bij elkaar zet. Gezondheidsonderzoeken worden niet of heel beperkt nodig geacht, want je bent geen echte fokker, hoor. En ze zijn toch gezond allebei? Ja, de twee jonge honden in vruchtbare leeftijd waar je mee fokt misschienwel. Of het waarschijnlijk is dat ze dat ook zijn als ze een jaar of 8 zijn, weet je niet, want de verdere voorouders zijn onbekend.

Het lijkt je gewoon zó leuk om eens mee te maken! En dan zit er een pup vast in het geboortekanaal waardoor z’n staart geamputeerd moet worden. Als het iets te lang had geduurd, hadden de moederhond en pups het allemaal niet gered. Ja, dit is een waargebeurd verhaal. En zo hoor ik er de laatste tijd veel meer. Want in het hondenwereldje waar ik inmiddels aardig diep in ondergedompeld ben, zitten naast supergoede, betrokken fokkers ook mensen die minder goed bezig zijn.

Zo zie ik aankondigingen van nesten van een teefje waarvan een volle zus een vrij ernstige ziekte heeft waarvan nog niet bekend is of die erfelijk is. En ik zie opeens foto’s voorbij komen van een hondje dat moeder is geworden terwijl het een paar jaar eerder nog geopereerd werd aan een erfelijke aandoening waardoor ze door een rasvereniging absoluut zou zijn afgekeurd voor de fok. De vraagprijs voor deze hondjes lag een stuk hoger dan wat ik betaald heb voor mijn verantwoord gefokte pup met stamboom. Maar ja, op zo’n hond sta je tegenwoordig makkelijk 1,5 tot 2 jaar op de wachtlijst. Helaas zijn te veel mensen niet bereid zolang te wachten op een puppy. En ja, dat kan ik me heel goed voorstellen, maar geloof me: het is het waard.

Een paar van de gelegenheidsfokkers waar ik hierboven naar verwijs, zijn dan óók nog eens mensen die op zich heel goed zijn met honden. Die zeker zullen zorgen voor een goede socialisatie en die de nieuwe huisjes van de pups met zorg zullen uitkiezen. Daarmee voldoen ze aan het grootste deel van de puppy-checklist (en lijkt het dus allemaal heel goed te zitten!), maar aan enkele belangrijke punten dus níét. Zijn ze de slechtste optie als je een puppy zoekt? Nee, absoluut niet. Maar zijn ze desondanks toch een beetje fout bezig? Ja, helaas wel. Waarom je als dierenliefhebber zou willen bijdragen aan potentieel dierenleed, is me echt een raadsel.

Ik zou nog veel meer kunnen vertellen over het fokken van honden, maar ik denk dat dit een aardige start is. Mijn advies is vooral dat je je altijd goed moet verdiepen in een ras en je daarbij vooral moet laten inlichten door veel verschillende mensen die veel kennis en ervaring hebben. Dan kun je hopelijk heel lang genieten van en met je viervoeter!