Op deze aflevering van Limburgliefde verheugde een deel van jullie zich al tijden. Ik ga niet alleen jullie scheldwoordenvocabulaire uitbreiden met een aantal pareltjes uit het Limburgs, maar ga ook wat dieper in op schelden in het Limburgs als fenomeen. Want in elk geval voor mijn gevoel is het een wereld van verschil of ik een van deze Limburgse scheldwoorden gebruik, of “gewoon” een Nederlands, eventueel met Limburgse tongval. Ik heb wel eens eerder gezegd dat ik me mondeling nét iets beter uit kan drukken in het Limburgs dan in het Nederlands, omdat het dichter bij mijn gevoel ligt. Je zou zeggen dat het dan ook logisch is dat ik mijn woede of irritatie ook in het Limburgs uit, maar dat ligt toch even anders…

Schelden in het Limburgs

Als ik echt boos ben en begin te schelden, dan doe ik dat doorgaans met Nederlandse woorden en een Limburgs accent. Het Limburgs is aardig wat mooie scheldwoorden rijk, maar de meeste beledigingen zijn toch redelijk vriendelijk. Ik zeg ze meestal met een glimlach, of op z’n minst een beetje leedvermaak. Ik weet niet zeker wat Sapir en Whorf ervan zouden zeggen, maar misschien past dat ook wel bij onze Limburgse aard. Niet snel écht je boosheid laten merken, een halfslachtige belediging erin gooien, en ondertussen gniffelen of je zitten ergeren. Dan is het ook niet gek dat je de meeste van de scheldwoorden die ik hieronder ga noemen ook liefdevol kunt gebruiken, zonder hard feelings. Maar in de laatste alinea gooi ik er nog wat stevig werk in, hoor. Woorden die je echt op eigen risico moet gebruiken binnen onze provinciegrenzen 😉

Bluts

Waar bluts in het Nederlands een deukje is, gebruiken we het in Limburg vooral om iemand (meestal een vrouw of kind) aan te duiden die wat sukkelig en/of naïef is. Un gooj bluts, voor zo’n schatje dat zich elke keer laat misleiden of belazeren. Of als uitroep als iemand iets doms doet. Je kunt niet echt boos worden, want diegene kan er zelf vaak weinig aan doen. Het is meer medelijden dat je uitdrukt met bluts, in combinatie met hoofdschuddend toekijken.

Sies

Sies is een behoorlijk verwarrend woord in Limburg, want waar het op de ene plek iets als ‘schat(je)’ betekent, is het in andere regio’s alleen of ook een scheldwoord. Wel weer een zachtaardige. De betekenis komt het dichtst in de buurt bij ‘sul’ of ‘gek’. Ik gebruik het zelf vaak in combinatie met het Limburgse woord voor ‘onnozel’. Neuzele sies!, roep ik dan. Voor iemand die een stom plan uit, of die al iets heeft gedaan waar ik het absoluut niet mee eens ben.

Subbedeies

Dit is echt een van mijn favoriete Limburgse woorden. Het betekent zoiets als ‘sul’ (ja, alweer, maar zoals ik al zei: wij schelden redelijk zachtaardig over het algemeen), maar subbedeies geeft het veel meer gevoelswaarde. Zeg het maar eens hardop en voel het door je mond gaan. Vier lettergrepen, zodat je de traagheid van een echte subbedeies ook lekker voelt. In het subbedeiïstische ritme (dat woord heb ik net zelf geïmproviseerd, trouwens, maar ik overweeg hem erin te houden) kom je ermee. Een subbedeies is namelijk per definitie traag, op z’n minst mentaal gezien. Zo’n kort, puntig woord als sul dekt echt helemaal de lading niet. Gelukkig hebben wij een mooi alternatief.

18+ vloeken in het Limburgs

Ik had het jullie beloofd: ook nog iets serieus om mee te schelden. Want alles leuk en aardig met die nuances, het relativeren en de zachtaardigheid: als je een Limburger echt boos maakt, ben je nog niet jarig. Als je iemand een complete idioot vindt, dan kun je hem (bij vrouwen slaat dit namelijk nergens op) het beste sjaele wiekser noemen. Het is een van de favorieten van Elise, en het betekent letterlijk ‘schele rukker’. Als ik me niet vergis, hebben we deze kreet te danken aan de Janse Bagge Bend, een groep die hun grootste hits scoorde in de jaren ’80 en tegenwoordig nog maar sporadisch optreedt. Toch een mooi stukje cultureel erfgoed hebben ze met deze uitdrukking achtergelaten. De toepasmogelijkheden zijn heerlijk uitgebreid. Politici met rare ideeën, mensen waarvan je je afvraagt waarom ze mogen deelnemen aan het verkeer: allemaal potentiële sjaele wieksers.

Weet je nog mooie oud-Limburgsche scheldwoorden die ik niet genoemd heb? Deel ze hieronder!